Waarom plassen pijn doet: oorzaken, verschillen en wat je eraan kunt doen

Branderig of stekend plassen? Ontdek de meest voorkomende oorzaken-van blaasontsteking en SOA tot irritatie of nierstenen-en wat je nu zelf kunt doen om de pijn snel te verlichten. Je leest wat de timing van de pijn betekent, de verschillen tussen vrouwen en mannen, en wanneer het slim is om de huisarts te bellen, inclusief alarmsignalen.

Wat is pijn bij plassen?

Pijn bij plassen, medisch ook wel dysurie genoemd, betekent dat je een onaangenaam of pijnlijk gevoel ervaart wanneer je plast. Dat kan aanvoelen als branderigheid, stekende pijn, een schrijnend of drukkend gevoel, of kramp in de onderbuik. De pijn kan aan het begin van het plassen optreden, tijdens de hele straal of juist pijn na het plassen geven; die timing zegt vaak iets over de oorzaak. Meestal wijst het op irritatie of ontsteking in de urinewegen: de plasbuis, blaas, soms de prostaat of (minder vaak) de nieren. Veelvoorkomende oorzaken zijn een urineweginfectie (blaasontsteking of plasbuisontsteking), een SOA zoals chlamydia of gonorroe, een vaginale infectie of irritatie, prostatitis bij mannen, nierstenen, hormonale veranderingen zoals vaginale droogheid rond de overgang, of prikkeling door producten als geparfumeerde zeep of spermiciden.

Ook bepaalde medicijnen en recent intensief vrijen kunnen meespelen. Vaak ga je ook vaker kleine beetjes plassen, heb je loze aandrang, troebele of sterk ruikende urine, of soms bloed bij de urine. Bij vrouwen komt een stekende pijn in de plasbuis geregeld voor, bij mannen kan de pijn voelbaar zijn in de punt van de penis of achter het schaambeen. Kort gezegd: als plassen doet pijn of je ervaart stekende pijn bij plassen, dan is dat een symptoom, geen diagnose-de exacte oorzaak bepaalt welke aanpak helpt.

Hoe voelt het: branderigheid, stekende pijn, druk of kramp

Pijn bij plassen kan heel verschillend aanvoelen. Branderigheid voelt alsof je urine “heet” is en de plasbuis irriteert, vaak het duidelijkst aan het einde van de straal. Stekende pijn is scherper en kort, alsof er kleine prikjes langs de plasbuis gaan, soms vooral bij het begin van het plassen. Druk voelt meer dof en zeurend, alsof je blaas vol zit terwijl er weinig komt, met loze aandrang of een onderbuik die gespannen aanvoelt.

Kramp geeft golvende, samentrekkende pijn in de onderbuik of onderrug, die kan doortrekken naar de liezen. De timing zegt veel: pijn bij de start wijst vaker op de plasbuis, pijn aan het einde eerder op de blaas, en aanhoudende kramp kan passen bij een geïrriteerde blaas of bewegend steentje.

Veelgebruikte termen uitgelegd (plassen doet pijn, pijn bij het plassen)

Als je zegt “plassen doet pijn” of “pijn bij het plassen”, bedoel je doorgaans hetzelfde: je ervaart pijn, branderigheid of steken wanneer je naar het toilet gaat. De medische term hiervoor is dysurie. Soms gebruik je andere woorden zoals “branderig plassen”, “stekende pijn bij plassen” of “moeizaam plassen”; dat zijn varianten die het gevoel iets preciezer beschrijven.

Ook “pijn tijdens plassen” en “pijn na het plassen” hoor je vaak. Die timing is belangrijk, omdat pijn bij de start vaker uit de plasbuis komt en pijn aan het einde eerder bij de blaas past. Je leest ook termen als “pijn bij plassen vrouw” of “pijn bij plassen man”, die vooral aangeven dat de klachten en oorzaken per geslacht deels kunnen verschillen.

[TIP] Tip: Drink extra water, plas na seks, vermijd zeep, bel huisarts bij koorts.

Meest voorkomende oorzaken

De tabel hieronder helpt je de meest voorkomende oorzaken van pijn bij plassen te vergelijken: typische signalen, wanneer het waarschijnlijk is en wat je direct kunt doen.

Kort gezegd: UWI is de meest voorkomende oorzaak, maar bijkomende signalen zoals afscheiding, koorts, koliekpijn of bloed in de urine helpen de juiste richting en urgentie te bepalen.

Neem laagdrempelig contact op met je huisarts bij aanhoudende klachten, risicogroepen of alarmsymptomen.

De meest voorkomende oorzaak van pijn bij plassen is een urineweginfectie, zoals een blaasontsteking of een ontsteking van de plasbuis. Dat geeft vaak branderigheid, loze aandrang en kleine beetjes urine. Bij vrouwen komt dit vaker voor door een kortere plasbuis; bij mannen spelen plasbuisontsteking en ontsteking van de prostaat (prostatitis) relatief vaker mee. Seksueel overdraagbare aandoeningen, vooral chlamydia en gonorroe, kunnen scherpe of stekende pijn geven, soms met afscheiding. Vaginale irritatie of een vaginale infectie kan ook voor branderigheid zorgen omdat urine langs een geïrriteerde vulva stroomt.

Niet-infectieuze oorzaken zijn er ook: nier- of blaasstenen, blaaspijnsyndroom (interstitiële cystitis), bekkenbodemspanning, of een katheter of recent instrumenteel onderzoek. Daarnaast kunnen hormonale veranderingen, zoals vaginale droogheid rond de overgang, en prikkeling door geparfumeerde zeep, schuimbad of spermiciden klachten uitlokken. Sommige medicijnen en bestraling in het bekkengebied irriteren de blaaswand, en sterk geconcentreerde urine door te weinig drinken kan branderigheid verergeren. De exacte oorzaak bepaalt welke aanpak het beste helpt.

Urineweginfecties (blaas- en plasbuisontsteking)

Een urineweginfectie ontstaat wanneer bacteriën, meestal E. coli uit de darm, in je plasbuis terechtkomen en zich vermenigvuldigen in de blaas. Bij een blaasontsteking voel je branderigheid tijdens of na het plassen, moet je vaak en kleine beetjes, heb je loze aandrang en soms pijn in de onderbuik; je urine kan troebel, sterk ruikend of met een beetje bloed zijn. Bij een plasbuisontsteking is de pijn vaak scherper bij de start van de straal en kan plassen zelf moeizaam aanvoelen.

Vrouwen krijgen dit vaker door een kortere plasbuis; ook weinig drinken, uitstellen van plassen, seks of een katheter verhogen het risico. Diagnose gebeurt met een urinetest; soms helpt extra drinken en soms heb je antibiotica nodig, afhankelijk van je klachten en bevindingen.

SOA en andere infecties

Seksueel overdraagbare aandoeningen kunnen direct pijn bij plassen geven door een ontstoken plasbuis of baarmoederhals. Vooral chlamydia en gonorroe veroorzaken branderigheid, stekende pijn en soms slijmerige of pussige afscheiding; ook bloedverlies na seks of tussen twee menstruaties kan voorkomen. Genitale herpes zorgt voor pijnlijke blaasjes of zweertjes waardoor plassen flink brandt. Trichomonas kan een jeukende, soms sterk ruikende afscheiding geven met irritatie.

Andere infecties die geen SOA zijn, zoals een schimmelinfectie (candida) of bacteriële vaginose, maken het slijmvlies gevoelig; als urine erlangs stroomt voel je branderigheid. Bij mannen kan een prostaatontsteking pijn en loze aandrang veroorzaken. Laat je testen met een urine- of uitstrijktest als je risico loopt, want de juiste behandeling werkt snel en je partner moet vaak meekrijgen.

Nierstenen en andere niet-infectieuze oorzaken (irritatie, hormonale veranderingen, medicijnen)

Nierstenen geven vaak hevige, golvende flankpijn die kan doortrekken naar de lies, met soms bloed in je urine; zodra een steentje in de blaas of plasbuis komt, voel je een scherpe, schurende pijn tijdens het plassen of juist direct erna. Niet elke pijn bij plassen komt door een infectie: irritatie van het slijmvlies door geparfumeerde zeep, spermiciden, intieme sprays, een katheter of recent instrumenteel onderzoek kan branderigheid geven.

Hormonale veranderingen, zoals vaginale droogheid rond de overgang of na de bevalling, maken weefsels kwetsbaarder waardoor urine sneller prikt. Ook bepaalde medicijnen kunnen de blaaswand prikkelen of je urine concentreren, wat extra scherp voelt; denk aan sommige chemokuren, diuretica of retinoïden. Voldoende drinken en prikkels vermijden helpt vaak de klachten te verminderen.

[TIP] Tip: Denk eerst aan urineweginfectie; laat urine testen bij aanhoudende klachten.

Specifieke signalen bij vrouwen en mannen

Pijn bij plassen komt bij iedereen voor, maar de signalen en oorzaken verschillen vaak tussen vrouwen en mannen. Herkenbare patronen helpen om sneller de juiste stap te zetten.

• Vrouwen: een blaas- of plasbuisontsteking komt vaker voor door de kortere plasbuis. Klachten zijn branderigheid, vaak en kleine beetjes plassen, loze aandrang en soms pijn direct na het plassen. Vaginale irritatie of een vaginale infectie kan hetzelfde branderige gevoel geven doordat urine langs gevoelig weefsel stroomt; in de overgang of na de bevalling speelt vaginale droogheid geregeld mee. Een stekende pijn in de plasbuis kan passen bij urethra-irritatie of een beginnende infectie.
• Mannen: naast een plasbuisontsteking (regelmatig door een SOA) zie je vaker prostatitis. Dat geeft een zeurende pijn achter het schaambeen, in het perineum of de onderrug, soms met pijn bij ejaculatie, naast branderigheid of pijn bij het plassen.
• Timing van de pijn: pijn bij de start van het plassen wijst eerder op plasbuisirritatie of urethritis; pijn aan het eind of vlak erna past vaker bij blaasprikkeling of een beginnende blaasontsteking. Aanhoudende pijn los van het plassen kan duiden op omliggende weefselirritatie of prostatitis (bij mannen).

Let op de combinatie van klachten en het moment waarop de pijn optreedt. Dat geeft vaak een sterke hint naar de oorzaak en de juiste vervolgstap.

Pijn bij plassen vrouw: typische klachten en stekende pijn in de plasbuis

Bij vrouwen uit pijn bij plassen zich vaak als branderigheid, veel en kleine beetjes plassen en loze aandrang. Een stekende pijn in de plasbuis voel je meestal bij de start van het plassen en past vaak bij irritatie of een plasbuisontsteking, soms na seks of door geparfumeerde producten. Voel je vooral pijn aan het einde van de straal met druk in de onderbuik, dan wijst dat eerder richting blaasontsteking; troebele urine of een beetje bloed kan erbij horen.

Vaginale irritatie of een schimmelinfectie kan het plassen ook laten steken omdat urine langs gevoelig weefsel stroomt. Rond de overgang zorgt vaginale droogheid geregeld voor een prikkend, rauw gevoel bij en na het plassen.

Pijn bij plassen man: typische klachten en aandachtspunten

Bij mannen voelt pijn bij plassen vaak scherp in de punt van de penis of branderig langs de plasbuis, vooral aan het begin van de straal. Dat past geregeld bij een plasbuisontsteking, vaak door een SOA zoals chlamydia of gonorroe, soms met slijmerige of pussige afscheiding. Een zeurende pijn achter het schaambeen of in het perineum met een zwakke straal, nadruppelen en soms koorts past eerder bij een prostaatontsteking.

Heb je koliekachtige flankpijn die naar de lies trekt of zie je bloed in je urine, dan kan een niersteen meespelen. Een vergrote prostaat kan het leegplassen bemoeilijken en irritatieve klachten uitlokken. Let extra op koorts, pijn in de balzak, plots niet kunnen plassen of zichtbaar bloed; laat je dan snel beoordelen en testen.

Pijn tijdens of na het plassen: wat zegt de timing?

De timing van je pijn geeft vaak richting. Pijn bij de start van de straal wijst vaker op irritatie of ontsteking van de plasbuis (urethritis), bijvoorbeeld bij een urineweginfectie of een SOA. Pijn vooral aan het einde duidt eerder op blaasontsteking of een geïrriteerde blaashals. Aanhoudende branderigheid tijdens de hele plas past bij een gevoelige blaas of zeer geconcentreerde urine.

Pijn direct na het plassen kan komen door blaas- of bekkenbodemkramp, een blaassteen of – bij mannen – prostatitis, soms met zeurende perineumpijn en nadruppelen. Branderigheid alleen wanneer urine langs geïrriteerd vulva- of penishuid loopt wijst op lokale irritatie. Flankpijn die naar de lies trekt met (micro)bloed in je urine suggereert een nier- of uretersteen.

[TIP] Tip: Mannen: pijn plus afscheiding? Soa-test. Vrouwen: koorts of bloed? Huisarts.

Wat kun je zelf doen en wanneer naar de huisarts

Met milde pijn bij plassen kun je vaak zelf veel doen. Hieronder vind je snelle zelfzorg, wat je bij de huisarts kunt verwachten en wanneer je direct hulp zoekt.

• Zelf doen en voorkomen: drink extra (lichtgele urine), houd niet op en plas rustig helemaal uit; leg warmte op je onderbuik; vermijd prikkels zoals koffie, alcohol en sterk geparfumeerde intieme producten; plas na seks uit en gebruik bij droogte een glijmiddel op waterbasis; pijnstilling met paracetamol, eventueel ibuprofen als je dit verdraagt en geen tegen­indicaties hebt; cranberry of D-mannose kan helpen bij sommigen, maar het bewijs is wisselend.
• Bij de huisarts: gesprek over je klachten en risicofactoren, urineonderzoek (teststrip en zo nodig kweek), eventueel SOA-test of zwangerschapstest; lichamelijk onderzoek indien passend; bij terugkerende of ernstige klachten soms aanvullend onderzoek (bijv. echo) of verwijzing; behandeling met gerichte antibiotica bij een urineweginfectie, pijnstilling en leefstijladviezen; bij een SOA passende behandeling en partnerwaarschuwing; controle als klachten aanhouden of terugkeren.
• Direct (dezelfde dag) hulp zoeken: bij koorts en rillingen, pijn in je zij of rug, zichtbaar bloed in de urine, misselijkheid of braken, moeite met of niet kunnen plassen, als je zwanger bent, als een kind klachten heeft, bij afscheiding of risico op een SOA, of als je bekend bent met nieraandoeningen of een verminderde afweer; ook als je man bent met deze klachten is beoordeling door de huisarts nodig.

Twijfel je? Neem dan contact op met je huisarts of huisartsenpost. Liever vroeg laten checken dan doorlopen met klachten.

Snelle zelfzorg en preventietips

Drink wat extra water zodat je urine lichter wordt en minder prikt, en stel plassen niet uit maar leeg je blaas rustig en volledig. Leg warmte op je onderbuik voor ontspanning en neem zo nodig paracetamol tegen de pijn. Beperk prikkels als koffie, alcohol, frisdrank met cafeïne en sterk gekruide voeding zolang je klachten hebt. Plas na seks uit, gebruik een glijmiddel op waterbasis bij droogte en kies voor milde, ongeparfumeerde verzorging; vermijd vaginale douches en agressieve zeep.

Draag ademend katoen, wissel natte sport- of badkleding snel en voorkom verstopping met vezels en voldoende drinken. Sommige mensen hebben baat bij cranberry of D-mannose, maar het effect verschilt per persoon.

Onderzoek en behandeling die je kunt verwachten

Bij de huisarts bespreek je je klachten, hoe lang ze bestaan, of je koorts of flankpijn hebt, recente seks en eventuele risicofactoren zoals zwangerschap of medicatie. Vaak volgt lichamelijk onderzoek van buik en flanken; bij mannen kan de prostaat beoordeeld worden, bij vrouwen soms een inwendig onderzoek als er vaginale klachten zijn. Je levert meestal een urinemonster voor een snelle test (dipstick) en zo nodig een kweek; bij risico op een SOA krijg je een urine- of uitstrijktest.

Bij verdenking op nierstenen kan een echo of CT nodig zijn. De behandeling hangt af van de oorzaak: zelfzorg en pijnstilling, een korte antibioticakuur bij ongecompliceerde blaasontsteking, gerichte antibiotica en partnerbehandeling bij SOA, pijnstilling en soms een middel om een steen makkelijker te laten passeren, of lokale hormoontherapie bij vaginale droogheid. Zelden is een cystoscopie nodig.

Alarmsignalen: wanneer je direct hulp zoekt

Zoek direct hulp als je je zieker voelt dan een gewone blaasontsteking doet vermoeden: hoge koorts, rillingen, pijn in je zij of onderrug die uitstraalt naar de lies, misselijkheid of braken kunnen wijzen op een nierbekkenontsteking. Ga ook meteen als je niet kunt plassen of juist druppelsgewijs met hevige pijn, als je zichtbaar bloed in je urine ziet, als je balzak pijnlijk en gezwollen is, of als je plots verward bent.

Ben je zwanger, heb je een katheter, ben je bekend met nieraandoeningen, verminderde afweer of diabetes, of heb je recent een urologische ingreep gehad, neem dan bij plaspijn en koorts dezelfde dag contact op. Bij kinderen met koorts en plasklachten geldt ook: laat het snel beoordelen, liever vandaag dan morgen.

Veelgestelde vragen over pijn bij plassen

Wat is het belangrijkste om te weten over pijn bij plassen?

Pijn bij plassen betekent branderigheid, stekende pijn, druk of kramp tijdens of na het plassen. Het ontstaat vaak door blaas- of plasbuisontsteking, maar ook door SOA’s, nierstenen, irritatie, hormonale veranderingen of medicijnen.

Hoe begin je het beste met pijn bij plassen?

Drink ruim water, plas regelmatig en na seks, vermijd irriterende producten en houd de onderbuik warm. Gebruik zo nodig paracetamol. Laat urine testen bij aanhoudende pijn, koorts, bloed, flankpijn, zwangerschap of als je man bent.

Wat zijn veelgemaakte fouten bij pijn bij plassen?

Veelgemaakte fouten: te weinig drinken, zelf antibiotica of cranberry als enige oplossing, seks zonder condoom bij klachten, irriterende zeep gebruiken, behandeling niet afmaken, urine niet schoon opvangen, alarmsignalen negeren: koorts, rug/flankpijn, misselijkheid, aanhoudend bloed.