Branderig plassen, steeds aandrang en buikpijn? In deze blog lees je hoe je blaasontsteking herkent, wat je meteen kunt doen voor snelle verlichting en wanneer je direct de huisarts belt (zoals bij koorts, rugpijn of bloed in de urine). Ook ontdek je de meest voorkomende oorzaken en slimme manieren om nieuwe klachten te voorkomen, plus opties bij terugkerende blaasontsteking.
Wat is een blaasontsteking
Een blaasontsteking is een ontsteking van het slijmvlies van je blaas, meestal veroorzaakt door bacteriën die via je plasbuis in de blaas terechtkomen. In de meeste gevallen gaat het om E. coli, een bacterie uit je darmen die zich kan hechten aan de blaaswand, zich vermenigvuldigt en een ontstekingsreactie uitlokt. Je kunt dit zien als een lagere urineweginfectie: de infectie zit in de blaas en niet in de nieren. Dat onderscheid is belangrijk, want een infectie die opstijgt naar je nieren (nierbekkenontsteking) maakt je vaak zieker en vraagt sneller om medische behandeling. Door de kortere plasbuis krijgen vooral vrouwen er vaker mee te maken, maar ook mannen, kinderen en ouderen kunnen een blaasontsteking krijgen, bijvoorbeeld door een vergrote prostaat, hormonale veranderingen, seks, spermadodende middelen of een blaaskatheter.
Normaal is urine steriel, maar als bacteriën de kans krijgen, plakken ze aan de wand en verstoren ze de natuurlijke afweer van je blaas. Dat veroorzaakt de typische prikkel van de blaaswand en verklaart waarom je vaker moet plassen en plassen pijnlijk kan zijn. Soms is de ontsteking mild en gaat die met goede zelfzorg snel over, soms zijn antibiotica nodig. Keert het regelmatig terug, dan spreek je van terugkerende blaasontsteking en is het zinvol om naar onderliggende oorzaken en preventie te kijken.
Wat het is en hoe het ontstaat
Een blaasontsteking is een ontsteking van het slijmvlies in je blaas door bacteriën die via je plasbuis omhoog kruipen. Meestal gaat het om E. coli uit je darmen. Die bacteriën hechten zich aan de blaaswand, vormen soms een beschermend laagje en lokken een ontstekingsreactie uit, waardoor je blaas prikkelbaar wordt. Urine is normaal steriel, maar als je weinig drinkt, je blaas niet goed leeg plast of je weerstand lager is, krijgen bacteriën meer kans.
Door de kortere plasbuis heb je als vrouw vaker last, vooral rond seks, bij gebruik van spermadodende middelen of na de menopauze. Bij mannen kunnen prostaatklachten een rol spelen, en een katheter vergroot het risico bij iedereen. Zo ontstaat stap voor stap een blaasontsteking met de bekende irritatieklachten.
Verschil met andere urineweginfecties (urethritis en nierbekkenontsteking)
Onderstaande tabel zet blaasontsteking naast urethritis en nierbekkenontsteking en toont de belangrijkste verschillen in locatie, klachten, diagnose en behandeling.
| Aspect | Blaasontsteking (cystitis) | Urethritis | Nierbekkenontsteking (pyelonefritis) |
|---|---|---|---|
| Anatomische locatie | Blaaswand | Plasbuis (urethra) | Nierbekken en nierweefsel |
| Typische klachten | Vaak en kleine beetjes plassen, branderigheid, troebele/sterk ruikende urine, onderbuikpijn; meestal geen koorts | Branderig plassen (vooral begin), afscheiding uit urethra, jeuk/irritatie; vaak minder aandrangklachten | Koorts >38°C, rillingen, flank- of rugpijn, misselijkheid/braken; vaak ook cystitis-klachten |
| Oorzaken/risico’s | Meestal E. coli; seks, spermadodende middelen, kortere plasbuis (vrouw), menopauze, katheter, vergrote prostaat | Vaak soa (Chlamydia, Gonorroe); nieuw/meerdere partners; soms irritatie (chemisch/mechanisch) | Opstijgende bacteriën vanuit blaas; risico: zwangerschap, nierstenen/obstructie, katheter, diabetes, anatomische afwijkingen |
| Diagnostiek | Urinedipstick (nitriet/leuko’s); kweek bij complicaties, mannen, zwangeren of recidief | SOA-test (NAAT) op eerstestraalurine/urethrale swab; kweek en resistentie bij gonorroe | Urinekweek verplicht; bloedonderzoek (CRP/leuko’s); beeldvorming bij ernstig/recidief of verdenking obstructie |
| Behandeling/urgentie | Vrouwen vaak nitrofurantoïne 5 d of fosfomycine 1 dosis; pijnstilling/hydratatie; soms afwachten bij milde, ongecompliceerde klachten | Gerichte antibiotica (bijv. doxycycline; ceftriaxon bij gonorroe); partnerwaarschuwing/-behandeling; geen seks tot genezing | Altijd antibiotica (7-10 d, op kweek); bij ziek/zwanger/obstructie vaak opname en i.v.; directe medische beoordeling bij koorts met flankpijn |
Kort samengevat: plasklachten zonder koorts passen vaker bij blaasontsteking, afscheiding wijst op urethritis (vaak soa), en koorts met flankpijn duidt op nierbekkenontsteking waarvoor snelle medische beoordeling nodig is.
Een blaasontsteking (cystitis) zit in je blaas en geeft vooral vaak kleine beetjes plassen, branderigheid en constante aandrang, soms met troebele urine of een beetje bloed. Urethritis is een ontsteking van je plasbuis; de pijn zit dan vooral bij het begin van het plassen en aan de opening van de plasbuis, soms met afscheiding. Dit komt vaker door een soa, zoals chlamydia of gonorroe, en kan zonder veel aandrangklachten verlopen.
Een nierbekkenontsteking is een opstijgende infectie van je nier en nierbekken: je voelt je dan echt ziek met koorts, rillingen, misselijkheid en pijn in je zij of rug. Dat is urgent en vraagt snelle antibiotica. Bij koorts of flankpijn bel je meteen, en bij mogelijke soa laat je je testen voor de juiste behandeling.
[TIP] Tip: Drink voldoende water en plas meteen na het vrijen.
Symptomen en signalen
Een blaasontsteking herken je vaak aan plots vaker moeten plassen terwijl er maar kleine beetjes komen, een branderig of schrijnend gevoel bij het plassen en een constante drang alsof je blaas niet leeg raakt. Je urine kan troebel zijn, sterk ruiken of een beetje bloed bevatten; bloed in je urine kan er lichtroze, rood of roestbruin uitzien. Veel mensen voelen een zeurende pijn of druk laag in de onderbuik, soms gepaard met rugpijn of een algemeen ziek, vermoeid gevoel. Je kunt ook last hebben van krampen in de blaasstreek of pijn na het plassen.
Klachten verschillen per persoon: je kunt een duidelijke blaasontsteking hebben met weinig pijn, en bij ouderen of tijdens de zwangerschap zijn signalen soms vager. Alarmsignalen die wijzen op een mogelijk opstijgende infectie zijn koorts, rillingen, misselijkheid, pijn in je zij of boven in je rug, of als je je duidelijk zieker voelt. Veel of aanhoudend bloed in de urine, niet goed kunnen plassen, of klachten bij een kind of man zijn redenen om snel medische hulp te zoeken.
Wat voel je: typische en minder bekende klachten (buikpijn, rugpijn, troebele urine, soms geen pijn)
Bij een blaasontsteking voel je vaak een branderig gevoel bij het plassen, moet je vaker plassen terwijl er maar kleine beetjes komen en blijft de aandrang aanwezig. Daarnaast kun je een zeurende pijn of druk laag in je onderbuik hebben, die soms als krampen aanvoelt. Minder bekend is dat je ook rugpijn kunt ervaren, vooral laag in de rug, en dat je urine troebel kan zijn of sterk kan ruiken, soms met een spoortje bloed.
Je kunt je moe of wat grieperig voelen zonder duidelijke koorts. Ook komt het voor dat je bijna geen pijn hebt en vooral veranderingen in je plassen of urine opmerkt. Klachten verschillen per persoon en kunnen per episode variëren in intensiteit.
Alarmsignalen waarbij je direct hulp zoekt (koorts, misselijkheid, flankpijn, zwangerschap)
Zoek direct medische hulp als je naast plasklachten koorts krijgt, je misselijk wordt of moet overgeven, of een hevige, stekende pijn in je zij of boven in je rug voelt. Dat kan wijzen op een nierbekkenontsteking, die snel behandeld moet worden. Ben je zwanger en heb je blaasontstekingsklachten, neem dan altijd meteen contact op, ook als de klachten mild lijken.
Waarschuw ook als je je duidelijk zieker voelt, rillingen krijgt, niet goed kunt plassen, veel bloed in je urine ziet of de pijn snel toeneemt. Bij mannen, kinderen, ouderen of als je afweer minder is, laat je klachten dezelfde dag beoordelen. Twijfel je over de ernst, bel dan je huisarts of de huisartsenpost voor advies.
Bloed in de urine: wanneer het urgent is (vrouw VS man)
Bloed in je urine komt bij een blaasontsteking voor, maar zichtbaar rood urine of stolsels is altijd reden om dezelfde dag contact op te nemen. Bij mannen geldt: altijd laten beoordelen, ook als het eenmalig is. Bij vrouwen is het urgent als je zwanger bent, koorts of flankpijn hebt, het bloed terugkomt of aanhoudt, als je 50+ bent of als je geen plasklachten hebt.
Zie je bloed zonder duidelijke verklaring (geen menstruatie, geen zware inspanning) of voel je je zieker, bel dan direct je huisarts of huisartsenpost.
[TIP] Tip: Herken branderig plassen, troebele urine; laat bij klachten urine testen.
Wat te doen bij (beginnende) blaasontsteking
Merk je de eerste klachten, dan helpt het om direct meer te drinken zodat je blaas goed wordt doorgespoeld en je bacteriën sneller uitplast. Warmte op je onderbuik ontspant de blaas en kan de pijn verlichten. Voor pijn kun je paracetamol gebruiken volgens de dosering op de verpakking. Probeer je blaas steeds goed leeg te plassen en ga ook plassen na seks. Soms gaat een milde blaasontsteking vanzelf over binnen een paar dagen, maar als je klachten niet binnen 48 tot 72 uur verbeteren, als ze snel erger worden of als je vaak blaasontsteking hebt, neem je contact op met je huisarts.
Die kan je urine testen en zo nodig een korte antibioticakuur voorschrijven, meestal werkend binnen één tot drie dagen. Ben je zwanger, heb je koorts, flankpijn, veel bloed in je urine, kun je nauwelijks plassen, ben je man of gaat het om een kind, bel dan meteen. Eventueel kun je D-mannose of cranberry proberen; sommige mensen merken minder klachten, maar het vervangt geen medische behandeling als die nodig is.
Directe zelfzorg: wat helpt nu (veel drinken, warmte, paracetamol, plassen na seks)
Bij beginnende klachten helpt het om direct extra te drinken, zodat je vaker plast en bacteriën sneller wegspoelt; kies vooral water of kruidenthee en luister naar je dorst. Warmte op je onderbuik met een kruik of warmtekussen ontspant de blaas en vermindert de krampen. Voor pijn en branderigheid kun je paracetamol nemen volgens het etiket. Probeer je blaas steeds goed leeg te plassen en ga na seks zo snel mogelijk even naar het toilet, zodat bacteriën minder kans krijgen.
Houd je hygiëne simpel en mild, zonder agressieve zeep. Tijdelijk minder koffie, alcohol en sterk gekruide voeding kan schelen omdat die je blaas kunnen prikkelen. Merken je klachten na een tot twee dagen geen verbetering, neem dan contact op met je huisarts.
Behandeling en herstel: urineonderzoek, wel/geen antibiotica, hoe lang het duurt en of het vanzelf kan overgaan
Bij de huisarts wordt je urine meestal getest met een urinestrip; soms volgt microscopie of een kweek, vooral bij terugkerende of gecompliceerde klachten. Op basis van je klachten en risicofactoren besluit je arts of antibiotica nodig zijn. Bij milde, ongecompliceerde klachten kan afwachten met goede zelfzorg en pijnstilling, zoals paracetamol, soms volstaan. Met antibiotica merk je vaak binnen 24-48 uur duidelijke verbetering en zijn de klachten na 3-5 dagen vrijwel weg.
Zonder antibiotica kan een blaasontsteking soms vanzelf overgaan binnen enkele dagen tot een week. Worden je klachten erger, heb je koorts of bloed in je urine, of knap je na 2-3 dagen niet op, neem dan contact op voor herbeoordeling en eventueel kweek en andere behandeling.
Wanneer je meteen belt: koorts of rugpijn, veel bloed plassen, zwangerschap, kind of man
Bel direct je huisarts of huisartsenpost als je naast plasklachten koorts krijgt, rillingen hebt of een stekende pijn voelt in je zij of boven in je rug; dat kan wijzen op een nierbekkenontsteking. Zie je veel of steeds opnieuw bloed in je urine, of vormt het stolsels, dan is dat ook reden om dezelfde dag hulp te zoeken.
Ben je zwanger, laat je klachten altijd snel beoordelen, ook als ze mild zijn. Gaat het om een kind of ben je man, bel dan meteen omdat de kans op complicaties groter is en vaak onderzoek of antibiotica nodig zijn. Kun je nauwelijks plassen, voel je je snel zieker of nemen de klachten niet af, wacht dan niet af.
[TIP] Tip: Drink extra water en plas vaker, neem paracetamol bij pijn.
Oorzaken, preventie en terugkerende klachten
Een blaasontsteking ontstaat meestal doordat darmbacteriën, vooral E. coli, via je plasbuis in de blaas komen en zich daar hechten. Je risico neemt toe als je weinig drinkt, je blaas niet goed leeg plast, je last hebt van obstipatie of je weerstand lager is. Bij vrouwen speelt de kortere plasbuis mee, net als seks, gebruik van spermadodende middelen en hormonale veranderingen rond de menopauze. Bij mannen kunnen prostaatklachten de blaas minder goed laten leegstromen, en een katheter of niersteen vergroot bij iedereen de kans. Voorkomen begint met genoeg drinken, regelmatig en rustig uitplassen, direct plassen na seks en milde hygiëne zonder agressieve zeep.
Veeg van voor naar achter, kies voor luchtig, katoenen ondergoed en voorkom obstipatie met vezels en bewegen. Sommige mensen merken minder klachten met cranberry of D-mannose, maar zie het als ondersteuning, niet als vervanging van behandeling. Bij terugkerende blaasontsteking (bijvoorbeeld twee in zes maanden of drie per jaar) is het slim om samen met je huisarts patronen en triggers te bespreken, een urinekweek te doen en te kijken naar opties zoals lokale oestrogenen na de menopauze, een zelfstartrecept of, in geselecteerde gevallen, antibiotische preventie. Zo pak je de oorzaak aan en verklein je de kans op nieuwe episodes.
Waardoor je blaasontsteking krijgt: E. COLI, kortere plasbuis bij vrouw, seks, spermadodende middelen, menopauze, prostaat, katheter
De meeste blaasontstekingen worden veroorzaakt door E. coli, een darmbacterie die via je plasbuis de blaas bereikt en zich hecht aan de blaaswand. Als vrouw heb je door een kortere plasbuis een kortere route voor bacteriën, waardoor de kans groter is. Seks kan bacteriën richting de blaas duwen; spermadodende middelen verstoren bovendien je vaginale flora, waardoor E. coli makkelijker groeit. Rond de menopauze maakt een dalende oestrogeenspiegel het slijmvlies droger en kwetsbaarder, met minder natuurlijke bescherming.
Bij mannen speelt de prostaat mee: een vergrote prostaat belemmert het leegplassen, waardoor bacteriën langer blijven. Een blaaskatheter biedt bacteriën een gemakkelijke ingang en kan een biofilm vormen waarin ze zich verschuilen. Samen zorgen deze factoren ervoor dat bacteriën de overhand krijgen en een ontsteking ontstaat.
Praktische tips die echt helpen (wat drinken, goed uitplassen, hygiëne, katoenen ondergoed)
Drink verspreid over de dag voldoende water zodat je urine lichtgeel blijft; dat helpt bacteriën weg te spoelen zonder je blaas te overprikkelen. Neem de tijd op het toilet, zit ontspannen met je voeten plat op de grond, leun iets naar voren en probeer na een halve minuut nog een keer te plassen (dubbel plassen) zodat je blaas echt leeg is. Plas na seks en stel plassen niet uit.
Houd je hygiëne simpel: was met lauwwarm water of milde zeep, geen vaginale douches, en veeg van voor naar achter. Kies voor katoenen, luchtig ondergoed en verwissel natte of bezwete kleding snel. Beperk tijdelijk koffie, alcohol en sterk gekruid eten als dat je klachten triggert. Voorkom obstipatie met vezels, drinken en bewegen.
Terugkerende of chronische blaasontsteking: preventieve opties en wanneer naar de uroloog
Heb je 2 infecties in 6 maanden of 3 per jaar, dan spreek je van terugkerend. Start met basispreventie: genoeg drinken, rustig en volledig uitplassen, plassen na seks en obstipatie aanpakken. Na de menopauze kunnen lokale oestrogenen de vaginale flora herstellen. D-mannose of cranberry kunnen klachten verminderen, maar het effect verschilt per persoon. Met je huisarts kun je een zelfstartrecept of gerichte antibioticaprofylaxe (bijvoorbeeld na seks of kortdurend dagelijks) afspreken op basis van een kweek.
Ga naar de uroloog als je ondanks deze stappen terugvalt, als er bloed in je urine blijft, als je man bent of kind, bij verdenking op stenen, katheterproblemen, moeilijk leeg plassen of onduidelijke klachten. Dan volgt gericht onderzoek en een persoonlijk plan.
Veelgestelde vragen over blaasontsteking
Wat is het belangrijkste om te weten over blaasontsteking?
Een blaasontsteking is een bacteriële infectie van de blaas, meestal door E. coli uit de darmen. Het verschilt van urethritis (plasbuis) en nierbekkenontsteking (nieren). Klachten: vaak en branderig plassen, troebele urine, soms weinig pijn.
Hoe begin je het beste met blaasontsteking?
Begin met veel drinken, warmte en zo nodig paracetamol. Plas direct na seks en stel plassen niet uit. Laat urine onderzoeken bij aanhoudende klachten of risicogroepen. Bel huisarts bij koorts, flankpijn, zwangerschap, man/kind, veel bloed.
Wat zijn veelgemaakte fouten bij blaasontsteking?
Valkuilen: te lang afwachten bij koorts, rug/flankpijn of bloed (zeker bij mannen). Antibiotica te vroeg stoppen. Vertrouwen op cranberry als behandeling. Te weinig drinken of plas ophouden. Geen urineonderzoek doen bij zwangerschap, kinderen, mannen, recidief.